Tenslotte…van Amsterdam naar Friesland en terug
Uit het boek Het Beerenburg evangelie van singer/songwriter Piter Wilkes. (De Friese troubadour kreeg als eerbetoon van de firma Joustra zijn eigen Beerenburg, de Sjirurch).
Hendrik Jan Berenburg (1680-1748) werd in 1724 eigenaar van een kruidenwinkel aan Stromarkt 9 te Amsterdam. Boven de deur stond het opschrift: ’t Wapen van Venetien’. Vanuit Venetië werden Oosterse kruiden verhandeld; in het pand werd geëxperimenteerd met geneeskrachtige kruiden uit de Friese natuur en vele windstreken.
Hendrik verkocht kruidenzakjes met de tekst: ‘Dit zijn opregte maag-kruiden, die bij niemand anders als bij mij, Hendrik Berenburg verkocht worden.’
De vissers ontdekten dat de kruidenmengsels uitstekend smaken op jenevers of brandewijn. Rondom de Zuiderzee stond ‘Berenburg’ op nummer één. En zo werd het drukker in de kruidenwinkel van Hendrick Berenburg met stoere vissersklanten uit allerlei windstreken, vooral uit Friesland. Het originele recept bleef door de eeuwen heen groot geheim.
Toen de laatste telg van negen generaties Berenburg (Maria Emma van Deventer) in 1979 stierf, nam zij het ‘Berenburg recept’ mee in haar graf. Omdat de weduwe Joustra bevriend was met de familie en zij daarna het dichtst kwam bij het maken van het originele Berenburg recept, mocht zij de naam ‘Beerenburg’ dragen met dubbele ‘ee’.
Vele liefhebbers, vooral Friezen, maakten daarna ook Beerenburg. Vele andere makers hun sporen verdiend en geheimen bewaard: Boomsma, Bokma, Oenema, Schermer, Hooghoudt, Meenkma maakten hun eigen, smakelijke kruiden-versie.
De kruidenwinkel van Jacob Hooij aan de Amsterdamse Kloveniersburgwal 12 verkoopt nog altijd een kruidensamenstelling voor het maken van ‘Beerenburg’.
Het pand van Stromarkt 9 is gerestaureerd door Stadsherstel. Op het dak komt een witte beer uit een burcht tevoorschijn en in de puibalk een gevleugelde leeuw met gekrulde staart. Tussen zijn poten is een bijbel met initialen H.B.: het is nog altijd te zien dat hier de negen generaties het geheime recept bewaard hebben van de Berenburg Kruidenbitter.
Verschillende soorten Beerenburg
Beerenburg kruidenbitter
bevat 30 % alcohol, is bitter en op basis van jenever
Beerenburg kruidenliquorette
Bevat 14,5% alcohol, is gezoet en op basis van brandewijn
Beerenburg kruidenlikeur
Bevat 28%-30% alcohol, is gezoet en op basis van brandewijn
Het originele ‘Beerenburg-recept’ is niet meer te achterhalen.
Samenstelling Beerenburg
Kalmoes, de wortelstok, smaakmaker vitamine C
Bij teveel gebruik kun je gaan hallucineren.
Duizendguldenkruid werkt op de spijsvertering.
Zoethout, de wortelstok, slijmoplossend bij hoesten
Bryonia, heggenrank, knolvormige wortelstok, bij gewrichtspijn)
Sandelhout, ontstekingsremmende, urine en luchtwegen
Gentiaan, de wortel, eetlustopwekkend
Laurierblad, griep en keelpijn en laurierbessen
Jeneverbes, winderigheid, spijsverteringsproblemen. De besjes werden vroeger op pijnlijke spieren en gewrichten gelegd.
Brandnetelblad, bloedzuiverend
Wilgentak, kauwen, tegen hoofdpijn, koortswerend
Afhankelijk van het idee van de maker van de kruidendrank kunnen extra ingrediënten worden toegevoegd, zoals veldzuring, citroenmelisse, sinaasappelschil, mierikswortel, salieblad, kruidnagel, koriander, alsem, vlierbloesem en meer.